کربوکسی متیل سلولز (CMC)
رایگان!
کربوکسی متیل سلولز (Carboxymethyl Cellulose – CMC) یک پلیمر مشتق شده از سلولز است. که به دلیل خاصیت افزایش ویسکوزیته، امولسیون‌کنندگی و تشکیل ژل، در بسیاری از صنایع مانند غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و شیمیایی کاربرد گسترده‌ای دارد.
شرح
کربوکسی متیل سلولز (Carboxymethyl Cellulose – CMC) یک پلیمر مشتق شده از سلولز با فرمول شیمیایی [(C6H7O2(OH)x(OCH2COONa)y] است. این ترکیب به دلیل خاصیت افزایش ویسکوزیته، امولسیون‌کنندگی و تشکیل ژل، در بسیاری از صنایع مانند غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و شیمیایی کاربرد گسترده‌ای دارد. CMC به عنوان یک ماده زیست‌سازگار و غیرسمی شناخته شده و به طور گسترده به عنوان پایدارکننده و غلیظ‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سنتز و تهیه
کربوکسی متیل سلولز از واکنش سلولز طبیعی با مونوکلرواستیک اسید در حضور یک باز قوی مانند سدیم هیدروکسید تولید می‌شود. مراحل اصلی سنتز شامل:
- فعال‌سازی سلولز: سلولز ابتدا با سدیم هیدروکسید تیمار می‌شود تا گروه‌های هیدروکسیل برای واکنش آماده شوند.
- واکنش با مونوکلرواستیک اسید: این ترکیب با گروه‌های هیدروکسیل سلولز واکنش داده و منجر به تشکیل گروه‌های کربوکسی متیل (-CH2COONa) می‌شود.
- خالص‌سازی: محصول نهایی شسته و خشک شده تا برای استفاده در صنایع مختلف آماده شود.
ساختار و خواص
- ساختار شیمیایی: CMC یک پلیمر آنیونی محلول در آب است که دارای گروه‌های کربوکسی متیل متصل به زنجیره اصلی سلولزی می‌باشد.
خواص فیزیکی:
- وزن مولکولی: متغیر بر اساس درجه پلیمریزاسیون
- محلولیت: محلول در آب، اما در الکل‌ها و حلال‌های آلی نامحلول است.
- شکل ظاهری: پودر سفید یا کرم‌رنگ
- خاصیت ویسکوزیته: بسته به درجه جایگزینی (DS) و وزن مولکولی، ویسکوزیته متفاوتی دارد.
- خواص شیمیایی: به دلیل داشتن گروه‌های کربوکسی متیل، CMC خاصیت جذب آب و ایجاد ژل دارد که در فرمولاسیون‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردها
صنعتی:
- صنایع غذایی: به عنوان غلیظ‌کننده، تثبیت‌کننده و بهبوددهنده بافت در محصولات لبنی، سس‌ها و دسرها.
- صنایع کاغذ و نساجی: برای بهبود استحکام کاغذ و افزایش چسبندگی در صنعت نساجی استفاده می‌شود.
- صنایع رنگ و پوشش: در رنگ‌ها و جوهرهای چاپ برای کنترل ویسکوزیته و پایداری استفاده می‌شود.
زیستی و علمی:
- بیوشیمی: به عنوان عامل پایداری آنزیم‌ها و پروتئین‌ها در تحقیقات زیستی.
- فرمولاسیون دارویی: در قرص‌ها و شربت‌های دارویی به عنوان عامل کنترل رهش و غلیظ‌کننده.
پزشکی و آرایشی:
- فرمولاسیون خمیر دندان: به عنوان غلیظ‌کننده و پایدارکننده استفاده می‌شود.
- محصولات مراقبت از پوست و مو: در کرم‌ها و شامپوها برای ایجاد بافت مناسب و افزایش ماندگاری محصول.
سمیت و ایمنی
- سمیت: CMC به طور کلی ایمن و غیرسمی محسوب می‌شود و در بسیاری از کشورها به عنوان افزودنی غذایی مجاز است.
اقدامات ایمنی:
- هنگام استفاده در محیط‌های صنعتی، از ماسک و دستکش برای جلوگیری از استنشاق گرد و غبار آن استفاده شود.
- در مقادیر بالا ممکن است اثرات ملین داشته باشد، بنابراین میزان مصرف در صنایع غذایی باید کنترل شود.
نگهداری
- شرایط: CMC باید در مکان خشک و دور از رطوبت نگهداری شود تا از جذب آب جلوگیری شود.
- دما: در دمای اتاق و در ظروف کاملاً دربسته ذخیره شود.
- عمر مفید: در شرایط مناسب، پایداری بالایی دارد و برای مدت طولانی قابل استفاده است.
کربوکسی متیل سلولز به دلیل خواص منحصر به فرد خود، یکی از پرکاربردترین مواد در صنایع مختلف محسوب می‌شود و به عنوان یک ماده پایدار و ایمن، نقش مهمی در تولید محصولات متنوع دارد.
![IMED[1]](https://shop.aminbic.ir/wp-content/uploads/elementor/thumbs/IMED1-qcywcthuh0re37a702ag1fjn4jcz6e5yirj7ert3uo.png "IMED[1]")
